İnsanların hak ve özgürlükleri en temel insani erdemlerdir. İnsanın tabi hakları başkalarının memnuniyetine göre yaşamak zorunda olmadığı ve herkesin kendi hürriyetinin savunucusu olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda inanç ve ifade özgürlüğü de bireylerin en doğal haklarındandır. 17. yüzyılın önemli düşünürlerinden ve felsefe tarihinin düşünce özgürlüğünü savunan öncülerinden biri olan Spinoza (1951), din özgürlüğünü, insanların nerede yaşarlarsa yaşasınlar, hangi devletin vatandaşı olurlarsa olsunlar, asla vazgeçemeyecekleri bir hak olarak gördüğünü ifade etmiştir. Bir başka deyişle, inanç hürriyeti kimsenin müdahale etmemesi gereken temel bir insan hakkı olarak tanımlanmaktadır (Spinoza, 1951: 299; akt. Arıcan, 2000). Farklı görüşleri nedeniyle mensubu olduğu dini gruptan aforoz edilen ve bir başka baskıyı da Engizisyon altında yaşayan Spinoza, her toplumda dini inanç hürriyetinin olması gereğinin altını çizer.

Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan